Tachi z późnego okresu Heian, od lewej do prawej :
mei Sanjô (三条), Nagasa 80,0 cm, Sori 2,7 cm
mei Kuninaga (国永), Nagasa 78,8 cm, Sori 2,7 cm
mei Aritsuna (有綱), Szkoła Ko-Hoki, Nagasa 83,4 cm, Sori 3,2 cm
mei Yukiyasu (行安), Szkoła Ko-Naminohira, Nagasa 73,9 cm, Sori 2,7 cm
Źródło:
KANTEI 1 – SUGATA #5 Opublikowane 2015/04/01 przez Markusa Sesko
HEIAN 794-1185
Legenda mówi, że pierwszy zakrzywiony miecz japoński Nihonto, nazwany Kogarasu Maru (Mały Kruk), wykuł kowal Amakuni. Amakuni był cesarskim zbrojmistrzem. Pewnego dnia powracający z bitwy cesarz zamiast jak zwykle dać okrzykiem wyraz skuteczności mieczy Amakuniego zignorował go. Wielu żołnierzy miało połamane miecze Chokuto. Amakuni był załamany. Nie jadł i nie pił przez tydzień, myśląc jak wykonać lepszy miecz. We śnie odwiedziło go kami Inari, bóstwo pomyślności, które wyjaśniło jak owinąć miękki rdzeń płaszczem twardszej stali. Nauczyło go też, że zakrzywiona krawędź tnie lepiej niż prosta i jest odporniejsza na uderzenia. Następnego dnia Amakuni wykuł Kogarasu Maru, pierwszy miecz Tachi, praprzodka japońskich Nihonto.
Ostrza Tachi epoki Heian są smukłe i długie, wyglądają elegancko, szlachetnie. Wyraźnie zwężają się, szerokość ostrza zmniejsza się od Machi do Kissaki, początkowo silnie, potem łagodniej. Sugata ma głębokie Koshizori i małe Ko-Kissaki. Widoczne zwężanie się ostrza określa się jako Fumbari.
Szczególną cechą jest Koshizori, centrum głębokiej krzywizny Sori mieści się mniej więcej w połowie pomiędzy środkiem Nagasa i szczytem trzpienia Nakago, daje silną krzywiznę w tym obszarze, Nakago również jest lekko zakrzywione. Początkowo mocne zakrzywienie stopniowo łagodnieje i ostrze prostuje się w pobliżu Monouchi, pierwszej strefy cięcia - pierwsze 15 cm od Kissaki.
W środkowym okresie Heian Tachi było bronią Bushi, samurajów wyższej rangi walczących konno, stąd długa Nagasa osiągająca zazwyczaj 75 do 85 cm. Tak skonstruowane ostrze pozwalało jeźdźcowi siedzącemu wysoko w siodle oprócz skutecznego cięcia pieszego wojownika również przebicie go. W opisach Sugaty można znaleźć określenia: elegancki, smukły, szlachetny. Należy zauważyć, że zasadniczą bronią ówczesnego samuraja był łuk, miecz zastępował go, gdy wojownikowi skończył się zapas strzał.
Oczywiście w pracach różnych kowali, datowanych na koniec Heian, można dostrzec różnice w kształtach Sugaty. Nie wszyscy mistrzowie kucia miecza skupiali się wyłącznie na smukłych, klasycznych kształtach Tachi. Produkowano również zauważalnie grubsze i szersze ostrza. Te różnice w kształcie mogły wynikać z różnych miejsc produkcji i różnych wymagań klientów.
Hamon okresu Heian to zazwyczaj Suguha, prosty, co jest cechą większości mieczy bojowych tej epoki. Hartując głownie z Hamonem Suguha uzyskiwano najlepszy układ naprężeń w części tnącej i największą wytrzymałość ostrza. W okresie wojen zapotrzebowanie na miecze było bardzo duże.
Upadek rządów arystokracji dworskiej, Wojna Gempei, szogunat Kamakura, początek miecza Tachi.
Początek epoki Heian wyznacza przeniesienie stolicy z Nara do Heian-Kyo, późniejszego Kyoto. Dokonał tego cesarz Kammu Tenno. Rozpoczęto proces uwalniania się od chińskich wpływów z poprzednich wieków. Nowa epoka miała być okresem największego rozkwitu władzy cesarskiego dworu i wielkich arystokratycznych rodzin, które całkowicie zdominowały jego administrację. Historię ówczesnych czasów stworzyły trzy rody Fujiwara, Taira (Heike) i Minamoto (Genji).
Miecz
Doświadczenia wyniesione z wojny z plemionami Emishi spowodowały, że w środkowym Heian styl walki zmienił się z pieszej na konną. Prosty, jednosieczny miecz Chokuto był zbyt krótki, nie mógł sprostać wymaganiom zbrojnego jeźdźca. Zastąpiła go długa zakrzywiona głownia Tachi.
Przejście od prostych mieczy Chokuto do celowo zakrzywionych i znacznie bardziej wyrafinowanych mieczy japońskich Nihonto następowało stopniowo, przez długi okres czasu, istnieje niewiele zachowanych mieczy z okresu przejściowego. Uważa się, że japoński miecz uzyskał cechy bliskie ideałowi w połowie okresu Heian (794-1184), około 940 roku. Zakończyło to epokę starożytnego miecza Jokoto i rozpoczęło epokę miecza Koto, pierwszą epokę prawdziwego japońskiego miecza Nihonto, jednosiecznego, selektywnie hartowanego ostrza z silną krzywizną, bardziej miękki wewnętrzny rdzeń stalowy w płaszczu twardszej stali. Najstarsze zachowane egzemplarze pierwszych głowni Nihonto pochodzą z późnego okresu Heian, toteż badacze historycznych zmian japońskiego miecza rozpoczynają jego historiografię od drugiej połowy epoki Heian XI i XII wieku, pierwszych mieczy Tachi, praprzodka miecza Katana.
Oczywiście nie wszystkie ostrza tamtej epoki wykonywano w ten sposób, jednak wiele ówczesnych głowni pokazuje, że taka technologia była już dostępna i stosowana. Pierwsze miecze tego typu należą do tradycji Bizen i są datowane rokiem 950.
Pojawił się również zwyczaj umieszczania podpisu kowala na Nakago, stalowym trzpieniu rękojeści miecza. Najstarszym sygnowanym mieczem jaki się zachował jest prawdopodobnie Tachi wykute przez Sanjo Munechikę. Podobno mieszkał przy alei Sanjo w Kyoto, około ery Eien (987-989) i dlatego znany jest jako Sanjo Munechika.
Kalendarium wydarzeń Wojny Gempei
1. 1180 Bitwa nad Ujigawą
Mnisi Miidery i Nara wsparli powstanie księcia Mochihito. Nad rzeką Uji doszło do bitwy, Heike zwyciężyli, Minamoto Yorimasa i Mochihito zginęli.
2. 1180 Oblężenie Miidery i Nara
Kiyomori mszcząc się na mnichach za wsparcie powstania spalił świątynie w Miiderze i Nara.
3. 1180 Bitwa o Ishibashiyamę
Heike zaatakowali przeważającymi siłami i rozbili oddziały Genji. Yoritomo zdołał uciec morzem.
4. 1180 Bitwa nad Fujigawą
Oddziały Yoritomo i Heike rozdzielała rzeka Fuji. Heike byli pod presją ogromnej przewagi przeciwnika. Nocą podjazd Genji spłoszył ogromne stado ptaków wodnych, których hałas Heike wzięli za atak całej armii wroga i w panice rzucili się do ucieczki.
5. 1181 Bitwa nad Sunomatagawą
Minamoto Yukiie przeprawił się nocą przez rzekę i zaatakował z zaskoczenia obóz Heike. Atak nie powiódł się oddziały Genji zostały rozbite.
6. 1181 Bitwa nad Yahagigawą
Uciekając z nad Sunomaty Minamoto Yukiie zniszczył most nad rzeką Yahagi. Nacierający zmusili go do dalszego odwrotu, ale wstrzymali pościg z powodu choroby głównodowodzącego Tairy Tomomoriego .
7. 1183 Oblężenie Hyuchi
Taira Koremori zaatakował dobrze ufortyfikowany zamek chroniony sztucznym jeziorem. Wśród obrońców był zdrajca, który wystrzelił do oblegających strzałę z informacją jak spuścić wodę. Twierdza padła, ale załodze udało się bezpiecznie uciec.
8. 1183 Bitwa nad wąwozem Kurikara
02.06.1183 to przełom w wojnie Gempei. Yoshinaka Minamoto z armią 50 tys. ludzi pokonał armię 70 tys. Heike (liczebności wg Heike Monogatari). Nocą z dwóch stron zaatakował na przełęczy pod górą Tonami i zepchnął uciekające w panice oddziały Heike w przepaść, do wąwozu Kurikara, gdzie zostały całkowicie rozbite w zastawionej zasadzce.
9. 1183 Bitwa o Shinoharę
Po bitwie na przełęczy Kurikara Taira Munemori wycofał resztki armii do miasta Shinohara. Tam Minamoto Yoshinaka osaczył go i pokonał .
10. 1183 Bitwa morska pod Mizushimą
W listopadzie 1183 wojska Minamoto Yoshinaki podjęły próbę przeprawy się na Shikoku, aby zdobyć Yashimę. Okręty Heike zablokowały inwazję.
11. 1183 Oblężenie Fukuryuji
Obroną dowodził Senoo Kaneyasu, sojusznik Heike. Minamoto Imai Kanehira poprowadził atak przez muliste pola ryżowe. Pomimo ciężkiego ostrzału łuczników fortecę zdobyto, Senoo Kaneyasu zginął.
12. 1183 Bitwa o Muroyamę
Minamoto Yukiie, wuj Yoshinaki, chcąc zrehabilitować się w oczach Yoshinaki za próby zdyskredytowania go, zaatakował wojska Heike pod Muroyamą. Taira Tomomori podzielił siły na pięć oddziałów. Yukiie małymi siłami zaatakował przebijając się przez wszystkie, stracił niemal wszystkich ludzi, ale zdołał uciec.
13. 1184 Zajęcie Kyoto
Minamoto Yoshinaka urósł w siłę po zwycięstwie w wąwozie Kurikara i zdobyciu Shinohary. Zajął Kyoto bez walki, klasztorny cesarz Go-Shirakawa mianował go Asahi Shogunem. Ambicje zwycięzcy spowodowały, że postanowił sięgnąć po władzę absolutną w kraju i w klanie Minamoto. Głowa rodu Minamoto Yoritomo nie mógł do tego dopuścić.
14. 1184 Druga bitwa nad Ujigawą
Bracia Minamoto Noriyori i Yoshitsune zostali wysłani z rozkazem pojmania zbuntowanego Yoshinaki. Wyparli jego wojska z Kyoto, Yoshitsune zdołał uciec z grupą najwierniejszych ludzi.
15. 1184 Bitwa pod Awazu
Pościg oddziałów Yoshitsune osaczył uciekinierów. Yoshinaka zginął, a wraz z nim jego mleczny brat Imai Kanehira.
16. 1184 Bitwa o Ichi no Tani
Minamoto Yoshitsune prowadził kampanię przeciw siłom Heike. Forteca Ichi no Tani była silnym punktem obrony. Sprytnym manewrem Yoshitsune zdobył ją w ciągu jednej nocy. Heike wraz z małoletnim cesarzem uciekli morzem do Yashimy.
17. 1184 Bitwa o Kojimę
Gdy Yoshitsune przygotowywał się do ataku na Yashimę jego brat Minamoto Noriyori ruszył wzdłuż północnego brzegu Morza Wewnętrznego. Flota z siłami Heike przybiła do wyspy Kojima. Od miejscowego rybaka Genji dowiedzieli się o zatopionej przez morze grobli. Dzięki tej informacji przedostali się na wyspę i wyparli jej obrońców.
18. 1185 Bitwa o Yashimę
Po zimowej przerwie Yoshitsune Minamoto przeprawił się na Shikoku. Z powodu silnego sztormu większość kapitanów odmówiła wyjścia w morze, w rezultacie do Shikoku przybiło 5 okrętów z pięćdziesięcioma ludzi. Na miejscu dołączyło do niego kilkudziesięciu miejscowych przeciwników Heike. Sprytnym manewrem taktycznym Yoshitsune oszukał Heike, którzy przekonani, że ma liczną armię uciekli na statki i po całodziennej bitwie w płytkiej cieśninie odpłynęli.
19. 1185 Bitwa na zatoce Dannoura
Flota Genji dowodzona przez Minamoto Yoshitsune pokonała flotę Heike, zginął sześcioletni cesarz Antoku. Bitwa zakończyła wojnę i ostatecznie zniszczyła klan Taira.
Historia Minamoto Yoshitsune w rozdziale LORDOWIE WOJNY
Historia Wojny Gempei w rozdziale BITWY I KAMPANIE
Kogarasu Maru
Żeby zrozumieć istotę historycznych zmian jakie przeszła Japonia w zakończonej Wojną Gempei epoce Heian trzeba cofnąć się ponad 500 lat wstecz, do epoki Yamato. W 645 roku Nakatomi Kamatari, arystokrata i cesarski dworzanin, wsparł księcia Naka-no Oe, przyszłego cesarza Tenji, w obaleniu dominującego na cesarskim dworze rodu Soga. Po objęciu imperialnego tronu w 661 roku Tenji obdarzył Kamatariego najwyższą wówczas rangą dworską Taishokukan i nadał jego rodzinie nowe nazwisko Fujiwara.
Początek epoki Nara (710-794), wyznaczony przez przeniesienie dworu cesarskiego do Nara, był początkiem potęgi rodziny Fujiwarów, którzy zdominowali ówczesną politykę poprzez uzyskanie monopolu na najwyższe stanowiska dworskiej administracji Kampaku, Sessho i Daijodaijina. Kampaku był głównym doradcą dorosłego cesarza, Sessho regentem reprezentującym małoletniego cesarza, a Daijodaijin, Kanclerz, głównym ministrem Cesarskiej Rady Stanu. Stanowiska te były dostępne tylko dla Fujiwarów. Podstawową strategią rodziny było wydawanie córek Fujiwarów za cesarzy. Dzięki temu zyskiwali wpływ na kolejnego władcę, który zgodnie z rodzinną tradycją tamtych czasów miał być wychowywany w domu ze strony matki i winien był lojalność dziadkowi. W rezultacie w epoce Heian (794-1185), od roku 806 do roku 1158, panowało 27 cesarzy urodzonych przez matki z rodziny Fujiwara. Najwyższe urzędy i stanowiska w administracji dworskiej były dostępne tylko dla Fujiwarów. Czasy te nazywane są często Epoką Rządów Arystokracji Dworskiej.
Z czasem zaczęła rosnąć ilość cesarskich potomków tworzących poboczne gałęzie rodzin kolejnych władców, z prawami do dziedziczenia kosztownych przywilejów. Stwarzało to podatny grunt do konfliktów o władzę, ponadto utrzymywanie ich poważnie drenowało skarbiec cesarskiego dworu. Wprowadzono nową zasadę, dalszych potomków cesarzy pozbawiano prawa do dziedziczenia, nadawano im nowe nazwisko i powierzano intratne stanowiska na prowincji. Oznaczało to, że musieli sami się utrzymywać z dochodów domen przysługujących pełnionemu urzędowi. Cesarze nie mieli nazwisk, więc do nazwisk ich potomków dodawano imię cesarskiego przodka. W ten sposób, w prowincjach, zaczęła się tworzyć klasa feudalnej arystokracji, władców we własnych dziedzinach z własnymi oddziałami zbrojnymi. Byli to potomkowie najznamienitszych imperialnych linii, stanowili jednak arystokrację niższej kategorii, bez prawa wstępu do cesarskiego dworu.
Rozwiązanie problemu demograficznego w Kyoto stworzyło nową, niebezpieczną sytuację, z dala od centralnej władzy stolicy zaczęły powstawać lokalne siły, często lekceważące nadrzędność praw stanowionych przez imperialną administrację. Historia pokazała, że był to początek końca epoki rządów arystokracji dworskiej.
Genealogia rodziny Taira, zwanej inaczej Heike, zaczyna się w 825 roku, kiedy to książę Takamune (804–867), wnuk 50 cesarza Kammu, został wysłany do wschodnich prowincji. Nadano mu nazwisko Kammu Taira, inaczej Kammu Heike.
Nieco później rozpoczyna się historia rodziny Minamoto. Początek najsłynniejszej gałęzi rodu dał 54 cesarz Seiwa. Jego wnuk książę Tsunemoto (894–961) został wysłany do północnych prowincji z misją pilnowania prawa w imieniu cesarskiego dworu, zdominowanego przez Fujiwarów. Otrzymał nazwisko Seiwa Minamoto, inaczej Seiwa Genji. W ten sposób Genji stali się zbrojnym ramieniem Fujiwarów.
Rody Genji i Heike zaczęły rosnąć w siłę, rozbudowywały zaplecze wojskowe i stopniowo zdominowały pozostałe klany. Rozczarowanie wydziedziczonych cesarskich potomków powodowało niepokoje w północnych i wschodnich prowincjach. W 935 roku, trzy lata przed rozpoczęciem ery Tengyo, Taira Masakado zbudował koalicję klanów niechętnych dworskiej arystokracji i rozpoczął rebelię nazwaną Tengyo no Run. Zaczął agresywnie atakować lokalnych rywali, posunął się do tego, że w 939 roku ogłosił się Nowym Cesarzem. Siły cesarskie rozprawiły się z buntownikami w 940 roku, Masakado zginął w bitwie pod Kojimą. Ambicje klanu Taira nie wygasły. W 1028 roku wnuk Masakado, Taira Tadatsune, znów wywołał powstanie. Rebelia trwała 3 lata. Ostatecznie Minamoto Yorinobu, z rozkazu cesarskiego dworu, rozbił buntowników w 1031 roku. Taira Tadatsune został wzięty do niewoli, ale dziwnym trafem zginął w drodze do stolicy. W rezultacie klan Taira stracił mocną pozycję na wschodzie na rzecz rodziny Minamoto, którzy przejęli kontrolę nad równiną Kanto.
Ciągłe turbulencje i bunty w zewnętrznych prowincjach sprawiły, że pozycja Fujiwarów i centralna władza dworu cesarskiego zaczęły słabnąć. Siedemdziesiąty drugi cesarz Shirakawa postanowił wykorzystać sytuację i odbudować pozycję cesarskiego tronu. W 1087 roku abdykował na rzecz ośmioletniego syna, księcia Taruhito, intronizowanego na cesarza Horikawę. Shirakawa miał 34 lata, był w sile wieku, abdykując przyjął święcenia i ogłosił się najwyższym kapłanem, któremu przysługiwała osobista gwardia i administracja. W ten sposób podjął próbę uwolnienia się od wpływu rodziny Fujiwara i stworzenia własnego ośrodka władzy. Nowy system cesarskich rządów nazwano Insei. Emerytowany cesarz zyskiwał miano Klasztornego Cesarza, zachowywał przymioty boskiego pochodzenia i najwyższego władcy gwarantujące fizyczną nietykalność. Własna administracja i gwardia stały się narzędziami umożliwiającymi klasztornemu cesarzowi przynajmniej ograniczony wpływ na rządy administracji dworskiej. Insei osłabiło pozycję Daijodaijina, kanclerza.
Dynastyczne spory w cesarskiej rodzinie, otoczonej skłóconymi frakcjami Fujiwarów, doprowadziły do próby rewolty przeciw 77 cesarzowi Go-Shirakawie, nazwanej Hogen no Run. Wypadki te miały miejsce w lecie 1156 roku, pierwszym roku ery Hogen, gdy zdetronizowany w 1141 roku cesarz Sutoku podjął próbę odebrania władzy panującemu cesarzowi, swojemu młodszemu bratu. Po obu stronach rewolty stanęły zantagonizowane frakcje rodziny Fujiwarów, wsparte przez skonfliktowane odłamy, również podzielonych wewnętrznie klanów Minamoto i Taira. Zwyciężyła frakcja Go-Shirakawy wspierana przez Tairę Kiyomoriego, głowę rodu Heike. Za pomoc w pokonaniu rebelii cesarz nadał Kiyomoriemu szereg przywilejów, wynosząc Heike na szczyty. Rebelia zakończyła epokę klanu Fujiwara, ich miejsce zajęła rodzina Taira pozostawiając cały mechanizm sterowania administracją cesarskiego dworu i rządami w państwie. Taira Kiyomori przyćmił poprzedników, stał się najpotężniejszym człowiekiem w Japonii. Stopniowo wyeliminował inne rody z dworu, wszystkie stanowiska przejęli Heike i ich stronnicy, najważniejsze objęli synowie i wnukowie Kiyomoriego.
Równocześnie Kiyomori umacniał dominację Heike nad rodami arystokracji w prowincjach, wspierając się autorytetem cesarskiego dworu. Japonia miała wówczas 66 prowincji, ponad 30 z nich było rządzonych przez Tairów, Nie mogli jednak kontrolować wszystkich. Nadchodził czas konfrontacji z siłą militarną feudalnych władców wschodnich i północnych prowincji kraju, wśród których dominowali Genji. Do pierwszej próby sił doszło w styczniu 1160 roku, drugim roku krótkiej ery Heiji. Próbę odsunięcia Heike od władzy nazwano Rebelią Heiji. Walki trwały 3 tygodnie i zakończyły się niemal całkowitą zagładą Genji, rodziny Minamoto. Taira Kiyomori umocnił władzę i wprowadził rządy terroru. Przez następne 20 lat Genji odbudowywali swoją pozycję, a powszechna nienawiść do Heike rosła.
Sukcesorem Tairy Kiyomoriego był jego najstarszy syn Shigemori. Miał bardzo duży wpływ na ojca, przez długi czas tylko on potrafił wyhamować jego zapędy zamachu na cesarską władzę. Według Heike Monogatari uznał w końcu, że zło czynione przez ojca jest zbyt duże i prowadzi do upadku rodziny. Nie chcąc być świadkiem zagłady jego domu odbył pielgrzymkę do Kumano, gdzie poprosił bogów o szybką śmierć. Zmarł niedługo potem, 29 lipca 1179 roku, 2 września wg słonecznego kalendarza.
Gdy zabrakło Shigemoriego nikt nie był w stanie zapanować nad despotycznym Kiyomorim. Pozbawił stanowisk i usunął z dworu 43 najwyższych urzędników. Nałożył areszt domowy na klasztornego cesarza Go-Shirakawę zamykając go w pałacu Seinan. W czwartym roku ery Jisho, dwudziestego pierwszego dnia drugiego miesiąca, wg naszego kalendarza 18.03.1180, sięgnął po władzę absolutną, zmusił do abdykacji cesarza Takakurę, a jego następcą uczynił swojego wnuka, dwuletniego księcia koronnego Tokihito, którego intronizowano jako cesarza Antoku. Zachłanność Kiyomoriego przebrała miarę.
Stojący na czele Genji Minamoto Yoritomo zbudował koalicję przeciwników Heike. Wiosną 1180 roku wybuchła Wojna Gempei. Starcie Genji z Heike trwało 5 lat, zakończyło się całkowitą klęską i zagładą Tairów.
Wiele konfliktów wewnętrznych wybuchło w historii Japonii, ale żaden nie spowodował tak wielkiej zmiany jak pięcioletnia Wojna Gempei. Przyniosła ona nową formę rządów. Upadła władza cesarskiej administracji i arystokracji dworskiej, nastał czas dyktatorów wojskowych, szogunów. Pierwszym został Yoritomo, głowa zwycięskiego klanu Minamoto. Rolę cesarza zepchnięto do reprezentacyjnej marionetki, stan ten będzie trwał aż do powstania nowoczesnej Japonii w 1868 roku.
Wojna Gempei miała czterech wielkich, tragicznych bohaterów. Byli to: Minamoto Yorimasa, 74 letni samuraj Genji, książę Mochihito, drugi syn cesarza Go-Shirakawy, Minamoto Yoshinaka, znany też jako Kiso Yoshinaka i jego kuzyn Minamoto Yoshitsune, przyrodni brat przyszłego szoguna Minamoto Yoritomo.
Minamoto Yorimasa był jedynym z niewielu Genji, którzy pozostali na cesarskim dworze po Rebelii Heiji. Należał do gałęzi Settsu Genji. Służył klasztornemu cesarzowi Tobie jako gwardzista, strażnik pałacu. Należał do tych Minamoto, którzy stanęli po stronie Heike w rebelii Heiji. W grudniu 1178 awansował do pozycji Jusanmi, Juniora Trzeciej Rangi, najwyższej rangi jaką osiągnął do tego czasu jakikolwiek Genji na cesarskim dworze. Był wybitnym poetą. W 1179 roku przyjął kapłańskie święcenia, ponoć nawet zaprzyjaźnił się z Tairą Kiyomorim. Jego prawdopodobną rolę w dalszych wydarzeniach opisano w Heike Monogatari. Syn Kiyomoriego, Munemori, miał publicznie upokorzyć najstarszego syna Yorimasy, gubernatora Izu Nakatsunę. Właśnie ten incydent miał spowodować, że Minamoto Yorimasa stracił cierpliwość do niesprawiedliwości Heike i zawiązał spisek, żeby ich zniszczyć. Wiedział, że powstanie przeciw władzy Kiyomoriego nie ma szans bez poparcia suwerena, udało mu się nakłonić księcia Mochihito do wywołania rebelii. W rezultacie stary samuraj poruszył lawinę, która miała doprowadzić do Wojny Gempei i zmieść dom Heike.
Książę Mochihito był trzecim synem klasztornego cesarza Go-Shirakawy, ale został uznany za drugiego, gdy jego starszy brat został mnichem. Teoretycznie mógł zostać księciem koronnym i wstąpić na tron, ale dwa powody wykluczały go z sukcesji. Kiedy Go-Shirakawa wstąpił na tron poślubił Kenshunmonin, Tairę Shigeko, która urodziła mu kolejnego syna, księcia Norihito, przyszłego cesarza Takakurę. Naturalną rzeczą cesarzowa preferowała swojego rodzonego syna jako następcę tronu. Matką księcia Mochihito była Fujiwara Seishi, więc Kiyomori nie mógł pozwolić żeby potomek Fujiwarów został ogłoszony księciem koronnym.
Według Heike Monogatari Mochihito zajmował się poezją, uświetniał towarzyskie bankiety recytacją swoich wierszy i grą na ulubionym flecie w świetle księżyca. W 1180 roku osiągnął wiek trzydziestu lat. Początkowo Mochihito był bardzo sceptycznie nastawiony do wywołania powstania, ale w końcu zdecydował się działać i napisał odezwę wzywającą Genji w całym kraju do walki z tyranią Kiyomoriego. Spisek wyszedł na jaw, Kiyomori nakazał aresztowanie i zesłanie Mochihito, ale książę uprzedzony o tym zbiegł do klasztoru Miidera. Mnisi Miidery stanęli zbrojnie po jego stronie razem z Minamoto Yorimasą i jego skromnymi siłami. Kilka tysięcy mnichów z Nara wyruszyło w kierunku Kyoto ze wsparciem. Niestety Yorimasa i Mochihito źle ocenili sytuację, mnisi z Nara nie zdołali dotrzeć w porę, a Genji na wschodzie i północy potrzebowali czasu na mobilizację sił. Armia Heike dopadła buntowników 20 czerwca 1180 roku nad rzeką Uji, przy klasztorze Byodoin. Księcia Mochihito zabito, Yorimasa odebrał sobie życie. Na rozkaz Kiyomoriego spalono klasztor Miidera i wymordowano mnichów. Potem spalono niepokorne klasztory w Nara, tysiące mnichów południowej stolicy podzieliło los ojców Miidery.
Ostatnią nadzieją był młody Minamoto Yoritomo, ale ten długo wahał się co robić, nie mógł podjąć decyzji o rozpoczęciu wojny. Według Heike Monogatari do wystąpienia przeciw Heike nakłonił go charyzmatyczny mnich asceta Mongaku, który doprowadził do wydania przez Go-Shirakawę cesarskiego edyktu wzywającego rodzinę Minamoto do zbrojnego obalenia Heike.
Wiadomości o mobilizacji przeciwników pod flagą Genji dotarły do Kyoto. Taira Kiyomori nakazał pojmanie i egzekucję Yoritomo. Wykonawcą miał być Taira Kanetaka, zastępca gubernatora Izu. We wrześniu Yoritomo wyprzedzająco zaatakował kwaterę główną gubernatora w Yamagi, Kanetaka zginął. Niespodziewanie w okolicach Izu pojawił się Oba Kagechika z 3 tys. konnych, niegdyś wasal Minamoto, teraz sojusznik Heike. Wracał z Kyoto, gdzie pomagał zdławić powstanie księcia Mochihito. Widząc co się dzieje zaatakował dziesięciokrotnie słabsze siły powstańców i rozbił je w dolinie Ishibashiyama, Yoritomo zdołał uciec morzem do prowincji Awa.
Historia Wojny Gempei w księdze Bitwy i Kampanie.
© 2015 - 2025 | All Rights Reserved | © Krzysztof Pietrek | Wszelkie prawa zastrzeżone
dannoura1185@op.pl
Wydawało się że powstanie upadło, ale wystarczył miesiąc czasu, żeby sytuacja diametralnie się zmieniła. Po wylądowaniu w Awa Yoritomo ruszył w objazd okolicznych prowincji przez Kazusa, Shimosa, Musashi i Sagami, zataczając koło przeciwnie do kierunku zegara. Były to tereny, których bogaci właściciele od dawna sympatyzowali z Genji. Siły Yoritomo szybko rosły. Zabity nad Ujigawą książę Mochihito nadał powstaniu charakter walki w imieniu cesarza, edykt klasztornego cesarza legitymizował prawne podstawy działań Yoritomo, ale najskuteczniej zadziałało niezadowolenie z obsadzenia przez Heike swoimi ludźmi najwyższych stanowisk wschodnich i północnych prowincji.
Pod koniec października Yoritomo wkroczył do Kamakury, przyszłej stolicy Minamoto. Półtora miesiąca po klęsce w dolinie Ishibashiyama przyprowadził wielką armię szacowaną na 200 tys. ludzi.
Informacje o pochodzie Yoritomo i zgromadzeniu przez niego wielkich sił dotarły do Kyoto. Kiyomori natychmiast wysłał armię 30 tys. konnych którą dowodził jego wnuk Taira Koremori, po drodze liczebność sił Heike wzrosła do 70 tys. Oddziały Genji ruszyły naprzeciw.
23 września 1180 roku wrogie armie stanęły naprzeciw siebie rozdzielone rzeką Fuji, rozbito obozy. Zapadła noc, rankiem następnego dnia planowano stoczyć bitwę. Nocny rekonesans sześciu setek Genji doprowadził do paniki w obozie Heike. Przypadek sprawił, że w czasie przeprawy przez rzekę wystraszyli ogromne stado śpiących gęsi, które spłoszone, z ogłuszającym wrzaskiem i biciem skrzydeł, poleciały w kierunku obozu Heike. Kumulacja wrzasków samurajów zmieszanych z hałasem startujących ptaków i odgłosem galopujących koni była przerażająco efektowna. Przebudzonych Heike ogarnęła panika, nie byli w stanie sformować szyków, nie znając liczebności przeciwnika wpadli w popłoch i ruszyli do ucieczki. Według Stephena Turnbulla odgłosy walki za rzeką spowodowały że oddziały Yoritomo sforsowały Fujigawę i dołączały do bitwy. Rezultatem była masakra tych którzy pozostali w obozie. Z powodu ciemności zrezygnowano z pościgu za uciekinierami, Yoritomo wycofał wojska za rzekę. Następnego dnia do Yoritomo dołączył jego przyrodni brat Minamoto Yoshitsune, który będzie jedną z najważniejszych i najtragiczniejszych postaci Wojny Gempei.
Przez dwa następne lata głód wywołany długotrwałą suszą wstrzymywał wojnę. W 1181 roku Taira Kiyomori zapadł na ciężką chorobę w rezultacie której zmarł. Mówiono, że śmierć tyrana w męczarniach była karą za złe czyny. Sukcesję po zmarłym przejął jego syn Munemori.
Minamoto Yoshinaka, zwany Lordem Kiso Yoshinaka, pierwszy rozpoczął kampanię przeciw Heike. Susza i epidemie łagodniej dotknęły północne i wschodnie prowincje. Yoshinaka spędził ten czas przygotowując się do wojny i umacniając swoją pozycję w prowincjach Etchu, Kaga, Echizen i Hida. Heike uznali, że z jego strony zagraża im największe niebezpieczeństwo. Gdy susza minęła stu tysięczna armia wyruszyła z Kyoto na północ. W czerwcu siły Yoshinaki rozbiły ją na przełęczy Kurikara, na granicy prowincji Echu i Kaga. Zwycięstwo było spektakularne, pokonano dwukrotnie liczebniejsze siły wroga. Klasztorny cesarz Go-Shirakawa oficjalnie wezwał go do wyparcia Heike ze stolicy, trzy tysiące mnichów wojowników z góry Hiei obiecało zbrojne wsparcie. 17 sierpnia, 28 lipca wg kalendarza słonecznego, 50 tys. wojowników Genji weszło do opuszczonej stolicy. Heike nie czekali, trzy dni wcześniej, nie chcąc bitwy z przeważającymi siłami, wycofali się z okrążanego Kyoto zabierając ze sobą małego cesarza Antoku i cesarskie regalia.
Go-Shirakawa publicznie ogłosił Yoshinakę pogromcą Heike, zbawcą cesarstwa i nadał mu tytuł Asahi Shoguna, Generała Pogromcy Barbarzyńców. Młody 29 letni Genji triumfował, przez chwilę stał się bohaterem i najsilniejszym człowiekiem w cesarstwie. Zgubiła go jednak pycha, zbytnia pewność siebie i zachłanność, postanowił przejąć władzę w kraju.
Ludność stolicy ledwo zdążyła otrząsnąć się po głodzie i zarazie, a teraz spadła na miasto jeszcze gorsza plaga. Nawykli do okrucieństwa wojownicy Yoshinaki opanowali Kyoto, rabunki, gwałty i zabójstwa stały się codziennością. Nikt nie był bezpieczny bez względu na wiek, płeć, pozycję społeczną, czy sympatie polityczne. Yoshinaka widział co się dzieje, ale nic nie zrobił, żeby powstrzymać falę przemocy. Go-Shirakawa pojął jak wielki błąd popełnił legitymizując Yoshinakę. Jedyny ratunek widział w Minamoto Yoritomo. Wysłał do Kamakury posłańca z cesarskim edyktem wzywającym Yoritomo do wyzwolenia Kyoto i obalenia władzy kuzyna.
Mały cesarz Antoku był w rękach Heike. Yoshinaka potrzebował nowego cesarza, bowiem tylko cesarz mógł legitymizować nową władzę. Wybór padł na przyrodniego brata Antoku, trzyletniego księcia Takahirę, który przyjmie cesarskie imię Go-Toba. Intronizacja nowego cesarza była połowicznym sukcesem, bez regaliów nie mógł zostać namaszczony zgodnie z tradycją. Dwie armie Genji ruszyły na zachód odzyskać koronne precjoza. Yoshinaka nie docenił możliwości Heike na własnym terenie, w bitwie morskiej pod Mizushimą, u wybrzeża prowincji Bitchu, flota Heike zwyciężyła. Druga armia poszła wzdłuż wybrzeża. Pod Muroyamą, w prowincji Harima, została zaatakowana przez połączone siły Heike i ich sojuszników. Po ciężkich walkach zdziesiątkowane oddziały Yoshinaki wycofały się, niedobitki wróciły do stolicy.
Go-Shirakawa czekał na przybycie oddziałów z Kamakury. Kiedy Yoshinaka dowiedział się o kontaktach klasztornego cesarza z kuzynem wydał rozkaz ataku na jego siedzibę, klasztor Hojujidono. Cesarscy samuraje wspierani przez mnichów Hiei i Miidery zażarcie bronili się, ale ulegli przewadze sił. Gdy podpalono pałac Go-Shirakawa uciekł z małym cesarzem Go-Tobą. Po bitwie zaprezentowano Yoshinace ponad sześćset trzydzieści głów obrońców cesarskiego pałacu, były wśród nich głowy opata góry Hiei Meiuna i opata Miidery Enkeiego. Było to ostatnie zwycięstwo Yoshinaki. W lutym armia lorda Kamakury wyruszyła do cesarskiego miasta.
Minamoto Yoshitsune i Minamoto Noriyori, bracia lorda Yoritomo, poprowadzili 60 tys. konnych na Kyoto. Weszli do stolicy od wschodu i południa. Yoshinaka chciał porwać Go-Shirakawę i małego Go-Tobę, potem utworzyć własny rząd na północy, ale Yoshitsune uprzedził go i zapewnił klasztornemu cesarzowi ochronę. Po otrzymaniu raportu o załamaniu się obrony Yoshinaka opuścił miasto i ruszył na wschód z kilkudziesięcioma ludźmi. Nie zamierzał uciekać, chciał zginąć honorową śmiercią. Do ostatecznej potyczki doszło 21 lutego 1184 roku pod miasteczkiem Awazu. Część źródeł mówi że osaczony Yoshinaka popełnił samobójstwo. Według Heike Monogatari zamierzał znaleźć ustronne miejsce dla popełnienia Seppuku, ale jego koń utknął w błocie, co dało wrogom szansę zbliżenia się i zabicia go.
Yoshitsune był niewątpliwym bohaterem decydującej fazy Wojny Gempei i ojcem zwycięstwa. W marcu 1184 roku przeważył na stronę Genji losy bitwy pod Ichi no Tani, co zmusiło Heike do wycofania się na wyspę Shikoku. Rok później przeprawił się w czasie sztormu na Shikoku, gdzie z niespełna setką ludzi zaatakował i popalił twierdzę Yashima zmuszając Heike do ucieczki na morze. Później wyparł ich całkowicie z wyspy. 25 kwietnia 1185 roku, w cieśninie Dannoura, przesmyku między Honshu i Kyushu, stoczył decydującą bitwę morską rozbijając flotę Heike co zakończyło Wojnę Gempei. W bitwie zginęła niemal cała arystokracja domu Taira, stracił życie cesarz Antoku.
W oczach ludzi Yoshitsune wygrał wojnę dla Yoritomo, stał się bohaterem i największym wojownikiem Japonii. Jak napisano w Heike Monogatari łuk i strzały były jego profesją, przez lata spał w dziczy, hełm i zbroja były jego poduszkami. Niestety wielki wojownik nie umiał się poruszać wśród politycznych intryg i zazdrosnych oszczerców, w tym obszarze był całkowicie bezbronny. Pomówienia antagonistów spowodowały, że Yoritomo uznał go za zdrajcę, który chce przejąć władzę w rodzinie i wydał wyrok śmierci na brata. Yoshitsune uciekł z Kyoto, znalazł schronienie na północy w prowincji Oshu ( Mutsu ) u Fujiwary Hidehiry, swojego opiekuna i mentora z młodych lat. Po śmierci Hidehiry jego syn i sukcesor Yasuhira uległ naciskom Yoritomo i zaatakował zamek Koronogawa no Tachi w którym ukrywał się Yoshitsune. Obrońcy nie zdołali odeprzeć przeważających sił Yasuhiry, 30 kwietnia 1189 roku zwycięski generał Wojny Gempei odebrał sobie życie.