Hideyoshi Toyotomi
Zmierzch miecza Tachi, Uchigatana. Najemni wojownicy Aschigaru. Epoka Sengoku Jidai - 100 lat krwawych wojen, broń palna zmienia oblicze wojny. Upadek szogunatu Aschikaga.
Wczesne Muromachi 1394-1466
Po zakończeniu wojny między Sądami Południa i Północy nastąpił krótki okres pokoju. Formalnie władcą był cesarz, w rzeczywistości szogunat znów ograniczył rolę dworu do reprezentacji i prowadzenia tradycyjnych uroczystości. Rządził szogun Ashikaga. Epokę nazwano Muromachi od nazwy dzielnicy Kyoto w której była siedziba rodu Aschikaga.
Szogunat Ashikaga, inaczej Muromachi, od poprzedniego odróżniało to, że Kamakura rządził zachowując równowagę w stosunkach z dworem w Kyoto, natomiast Ashikaga całkowicie zagarnęli pozostałości władzy cesarskiej. Ponadto Kamakura skutecznie ograniczał władzę wielkich rodów, a Ashikaga nie umiał tego zrobić.
Gubernatorzy Sugo rośli w siłę, a władza szoguna słabła. Dochodziło do ciągłych napięć. Chcąc uspokoić sytuację Ashikaga nadał gubernatorom status dziedzicznych książąt daimyo. Z czasem zaczęli oni rządzić według własnego uznania. Administrując wioskami i miastami ściągali podatki sami przestając je płacić. Każdy daimyo miał własną armię samurajów i lenników w postaci mniej znaczących rodów. Wpływ szogunatu na sprawowanie władzy słabł, a daimyo powoli stawali się panującą klasą. Prowadzili między sobą wojny, dążąc do powiększenia stref władzy. W obrębie poszczególnych okręgów walczyły o przywództwo także mniejsze rody. W 1450 roku lokalne wojny gnębiły niemal całą Japonię. Chłopi licznie porzucali ziemię i wstępowali do prywatnych armii, w których mogli podnieść swój status, gdy wykazali talent. Wiele rodów zyskiwało na znaczeniu, po czym upadały. Walczyli ze sobą nawet mnisi w klasztorach buddyjskich (wojna mnichów 1455). Był to czas politycznego chaosu i powszechnego zamieszania. Charakter i taktyka armii zmieniały się. Liczebność pieszych wojsk rosła, malała liczba konnych wojowników. Pojawiła się na dużą skalę nowa formacja nazwana Ashigaru, lekkonodzy. Pierwsza oficjalna wzmianka o Ashigaru pojawiła się około roku 1300. Jednak kluczowy moment, w którym wykorzystano tych lekkozbrojnych żołnierzy nastąpił w przyszłości, podczas wojny Onin. Ashigaru byli werbowani głównie wśród bezrolnych chłopów, pracowników świątyń, bezdomnych, biedoty miejskiej i drobnych rzezimieszków. Często wojownicy ci nie posiadali nazwisk.
Taki werbunek pozwalał niskim nakładem kosztów szybko zorganizować znaczącą liczbę żołnierzy. Wprowadzenie przypadkowej zbieraniny zmieniło bitwy w chaotyczne bijatyki. Niskie morale, kiepskie wyszkolenie, brak karności powodowały, że Ashigaru nie mieli skrupułów w podpalaniu i okradaniu świątyń, rujnowaniu arystokratycznych posiadłości, przechodzeniu na stronę nieprzyjaciela. Daimyo zrozumieli, że muszą zdyscyplinować nowe wojsko, oraz zagwarantować im ciągłość służby. Tak więc chłopi otrzymali alternatywę, albo przywiązanie pod groźbą śmierci do ziemi, albo wstąpienie do armii, poddanie się regularnemu treningowi i dyscyplinie w zamian za stałe wynagrodzenie i utrzymanie. Albo jesteś wyrobnym chłopem o niemal najniższej społecznej pozycji i nikt nie zmusza cię do wojowania, albo jesteś słuchającym rozkazów wojownikiem z zabezpieczoną przyszłością i możliwością awansu do niewyobrażalnych dla chłopa rang, jeśli wykażesz się inteligencją i zdolnościami. Historia kariery prostego Aschigaru, Kinoshity Tokichiro, który jako Toyotomi Hideyoshi sięgnął po najwyższą władzę w państwie pokazuje, że faktycznie chłop zaciągając się do prywatnej armii daimyo zyskiwał możliwość awansu kosztem ryzykowania życia w walce. Oczywiście ten przykład awansu był ewenementem, ale w przypadku Toyotomi Hideyoshiego był całkowicie uzasadniony, nie był dziełem przypadku.
Tak więc początkowo niejednolicie uzbrojone, najemne oddziały, zaczęto włączać do wojsk rodowych, przydzielano im jednakowe mundury i uzbrojenie. Formowano je według broni: yari gumi - włócznicy, yumi gumi - łucznicy, a 100 lat później teppo gumi, strzelcy wyposażeni w arkebuzy Teppo. Każdym oddziałem dowodził samuraj zwany Kumi-gashira. Wszystkie formacje Ashigaru miały jedną wspólną cechę, żeby być efektywne na polu walki musiały być używane jako jednostki umieszczone na froncie armii, w pierwszym szyku. W Japonii miejsce to od zawsze uznawano za najbardziej zaszczytne, należało się najwierniejszym wasalom, dla przywiązanych do tradycji samurajów umieszczenie tam zaciężnych chłopów było wręcz obrazą honoru.
Miecz
UCHIGATANA
Długi miecz utrudniał walkę piechurowi, noszony ostrzem w dół spowalniał wejście w pojedynek z wrogiem. W Nanbokucho na wyposażeniu konnych samurajów pojawiły się najdłuższe Tachi w historii. Krótszy miecz towarzyszący, broń ostatniej szansy, musiał sprostać wielkiemu Tachi. Nowe ostrze Uchigatany miało rozwiązać problem.
Określenie Uchigatana, składa się z dwóch słów Uchi - uderz i Gatana - miecz. Określało miecz przystosowany do szybkiego cięcia. Pierwsze wzmianki o Uchigatanie pochodzą z epoki Heian, z X wieku. Opisują rodzaj sztyletu nazywanego Uchitosu lub Uchidachi. Generalnie terminy te określały broń służącą do cięcia, nie do kłucia. Uchigatana epoki Kamakura miała nagasa 30 do 40 cm. Wczesna Uchigatana była więc tym czym później będzie Ko Wakizashi, małe Wakizashi, czy Sunnobi Tanto, duże Tanto. Nie należy jej mylić z krótszym mieczem Koshigatana, protoplastą Tanto. Koschigatana nie miała tsuby w którą była wyposażona Uchigatana. Uchigatana epoki Kamakura była bronią piechoty niskiej rangi, nie miała też wysokiej jakości. Wychodziła naprzeciw potrzebie zwiększenia szybkości ataku w bezpośredniej walce. Noszona krawędzią cięcia Ha w górę pozwalała użytkownikowi jednym ciągłym, płynnym ruchem wyciągnąć ostrze z pochwy i ciąć wroga. Cięcie ostrzem Tachi wymagało dwóch ruchów, najpierw należało wyciągnąć miecz w górę, a następnie odwrócić kierunek akcji, aby ciąć w dół.
Dopiero w końcu Nanbokucho i na początku Muromachi dostrzeżono wielkie zalety Uchigatany. Samuraje zaczęli używać jej jako uzupełnienia miecza Tachi. Jakość kucia głowni zdecydowanie poprawiła się. Nagasa zwiększyła się do około 70 cm, żeby miecz mógł sprostać długiemu Tachi. Kształt głowni był podobny do Tachi ery Kamakura, czyli wąska Mihaba i małe Kissaki. W Kamakurze centrum Sori przesuwało się od Nakago do środka Nagasa, a w Muromachi jeszcze dalej, poza środek Nagasa ku Monouchi - pierwszej strefy cięcia. Zakrzywione Monouchi jest charakterystyczną cechą miecza w erze Muromachi. Krzywizna taka nosi nazwę Sakizori. Jest to okres przejściowy od Tachi do Katany.
Rozróżnienie obu rodzajów przez porównanie kształtów jest trudne, często niemożliwe. Kowale wykuwali oba rodzaje w zależności od zamówienia. Jedynym pewnym sposobem jest Mei, sygnatura kowala jeśli miecz ją posiada. Mei zawsze umieszczano na Nakago na zewnątrz od boku do którego przymocowany był miecz. Tachi były noszone ostrzem w dół, a Uchigatana ostrzem w górę. Tak więc jeżeli miecz ma sygnaturę na Nakago potrafimy rozróżnić Tachi od Uchigatany. W innym przypadku decyduje rodzaj montażu oprawy. Tachi i Uchigatana były w użyciu do końca Muromachi, ale nadchodził czas Katany. Krótszy miecz był łatwiejszy do noszenia przy boku, można go było szybciej wyciągnąć i operować jedną ręką. Środek krzywizny Sori stopniowo wrócił do środka Nagasa, co również ułatwiało pieszemu wojownikowi szybsze dobycie miecza z pochwy. Większość ówczesnych mieczy miała długość 69-73 cm, z wyraźnym Fumbari, Nagasa zwężała się w kierunku Kissaki.
Środkowe Muromachi 1467-1554
W 1464 roku 29 letni szogun Ashikaga Yoshimasa postanowił wycofać się z czynnego życia. Nie mając dzieci namaścił swojego brata Yoshimiego na następcę. Tymczasem w 1465 roku narodził mu się syn Yoskihisa. Yoshimi nie zamierzał zrezygnować z obiecanego dziedzictwa. Obie strony zaczęły gromadzić sojuszników. Sytuacja nieuchronnie prowadziła do otwartego konfliktu z mieczem w dłoni.
W 1467 roku siły szoguna i jego brata starły się w pobliżu Kyoto, miasto zostało spalone. Rozpoczęło to jedenastoletnią wojnę nazwaną Onin. Kraj został spustoszony przez rywalizujące armie, tysiące ludzi zabito, wiele posiadłości zniszczono doprowadzając właścicieli do ruiny. Wyczerpanie stron sprawiło, że w 1477 wojna wygasła.
Konflikt spowodował, że hegemonia i autorytety rodu i szogunatu Ashikaga załamały się. Rozbitą dzielnicowo Japonię ogarnęły lokalne wojny, które będą trwały do roku 1600. Zakończy je bitwa pod miasteczkiem Sekigahara. Okres ten określany jest kilkoma nazwami: Kraj w Stanie Wojny, Era Walczących Prowincji, Epoka Rycerzy i Bohaterów, ale najpopularniejszą jest nazwa Sengoku Jidai - Okres Sengoku. Pozycja społeczna wielu wojskowych dowódców, wywodzących się z niskich warstw, uległa gwałtownej poprawie. Często zajmowali oni miejsca dawnych panów, którzy zginęli podczas wieloletnich walk.
Był to czas pierwszych kontaktów handlowych z Europejczykami. W 1543 roku na południe od Kyushu, do wyspy Tanegashima, przybiła uszkodzona przez sztorm chińska dżonka z trzema Portugalczykami na pokładzie. Panującemu na wyspie daimyo Tanegashima Tokitace zaprezentowali arkebuzy. Tokitaka miał 15 lat, ale natychmiast zdał sobie sprawę z ogromnego potencjału nowej broni i kupił za mocno wygórowaną cenę 2 arkebuzy. Jego najlepszy kowal Yakita Kinbee Kiyosada dostał polecenie skopiowania ich. Z wykonaniem lufy Kiyosada nie miał większych trudności, przerosło go jednak zaślepienie jej końca. W portugalskim oryginale polegało to na wkręceniu spiralnie gwintowanej śruby w odpowiednio nagwintowane wnętrze końca otworu lufy. Śrubę Kiyosada skopiował, nie potrafił jednak zrobić spiralnego gwintu wewnątrz rury.
Życzenie daimyo było dla kowala kwestią honoru i bezwzględnego obowiązku, musiał wykonać zlecenie. Nie miał pieniędzy żeby kupić wiedzę od Portugalczyków, ale miał piękną 16-sto letnią córkę o imieniu Wakasa. Zaproponował ją w zamian za naukę. W ówczesnych czasach w Azji było bardzo niewiele Europejek, więc miejscowe kobiety z Syjamu czy Chin były bardzo poszukiwane przez żeglarzy i kupców, którzy chcieli osiąść w nowo odkrytych częściach świata, ożenić się i żyć prowadząc tam swoje interesy. Jednak azjatyckie żony było bardzo trudno znaleźć. Jeden z przybyszy, Francisco Zeimoto, przyjął ofertę Yakity, nie znał się jednak na kowalstwie, ale zobowiązał się przywieźć rusznikarza, który nauczy kowala tajników produkcji arkebuza. Po naprawieniu dżonki odpłynął z młodą żoną.
Zeimoto dotrzymał słowa, po roku wrócił z Wakasą i przywiózł portugalskiego kowala, który pokazał Kiyosadzie metody wykonania spiralnego gwintu wewnątrz lufy i inne szczegóły konstrukcji mechanizmu arkebuza.
Japońska wersja arkebuza, nazwana Tanegashima Teppo, była dużo skuteczniejsza od łuku i wymagała znacznie mniej szkolenia. W ciągu następnych 30 lat wyprodukowano w Japonii 300 tysięcy Teppo. Niebawem liczba Teppo na wyspach przewyższy liczbę arkebuzów w całej Europie.
Miecz
Przewaga Katany, a właściwie Uchigatany nad Tachi była coraz powszechniej dostrzegana. Nowy, krótszy miecz, noszony ostrzem ku górze okazał się bardzo skuteczny w czasie walki. Nazwano go Katateuchi, Katate oznacza jedną ręką, Uchi uderz. Monouchi i Mihaba miały taką samą szerokości co dawało głowni silny wygląd. Nakago stało się krótsze, aby zmniejszyć ciężar miecza i ułatwić uchwyt jedną ręką. Większość wytwarzanych w tym czasie Katateuchi miała długość 60-65 cm, nazwa Katana pojawi się dopiero w epoce Edo.
Ogromne zapotrzebowanie na miecze, generowane przeciągającymi się wojnami, powodowało, że nie wszystkie były produkowane w takim samym standardzie. Miecze zamawiane w dużych pakietach nazwano Kazuuchimono lub Tabagatana, kuciu takich głowni kowal poświęcał mniej czasu i staranności, z pewnością miały więc gorszą jakość od głowni kutych na indywidualne zlecenie, ale w walce były równie skuteczne i spełniały swoje zadanie. Kazuuchi oznacza produkowane masowo, Tabagatana oznacza, że zostały sprzedane w pakiecie np. 100 szt. Na dwór kupującego dostarczano gołe głownie, a jego zbrojmistrze ubierali je w proste, tanie oprawy. W czasie dynastii Ming (1368-1644) eksportowano do Chin dziesiątki tysięcy japońskich głowni. Istnieje opinia, że miecze te są mniej cenione przez kolekcjonerów. Można się z nią spierać, jest wiele wspaniałych głowni Kazuuchimono, ich zaletą jest niższa cena.
W każdym razie można powiedzieć, że w połowie epoki Muromachi, po sześciu wiekach zmian, zakończyła się ewolucja miecza Koto, wyłoniła się Katana. Pole walki należało do ciężkiej konnicy i wojowników uzbrojonych w piki długości 3 do 4 m. Opór stawiały jej zwarte formacje Ashigaru Yari Gumi, uzbrojone w ciężkie piki Yari z drzewcami o długości sięgającej ponad 5 m.
W 1551 roku Oda Nobunaga został głową rodu Oda, niebawem okazało się, że pojawił się nowy gracz w grze o tron Japonii. Jeszcze w 1549 roku zamówił 500 Teppo dla stworzenia nowej formacji strzelców nazwanej później Teppo Gumi. Jego pierwszym celem było opanowanie wewnętrznych konfliktów w klanie i obrona rodzinnej prowincji Owari przed agresywnymi sąsiadami ze wschodu, klanami Imagawa i Matsudaira, oraz klanem Saito z północy.
Późne Muromachi 1555-1573
Nobunaga systematycznie budował siłę swojego klanu. Był w stanie ciągłej wojny z sąsiadami, szczególnie silni i niebezpieczni byli Imagawa. W 1558 roku na służbę Nobunagi trafił prosty Ashigaru o nazwisku Kinoshita Tokichiro, później zmieni je na Toyotomi Hideyoshi. Jego pierwszą funkcją było stanowisko nosiciela sandałów Nobunagi.
W 1560 roku, w bitwie pod Okehazamą, 3 tys. wojowników Nobunagi pokonało 8 razy większe siły klanu Imagawa. Zginął Yoshimoto Imagawa, głowa klanu. Rozpadły się dotychczasowe sojusze. Wielu wasali Imagawów przeszło na stronę klanu Oda. Pod Okehazamą pierwszy raz na polu bitwy wyróżnił się Kinoshita Tokichiro .
Po bitwie pojawiła się druga bardzo ważna postać, Motoyasu Matsudaira. W 1567 roku, za zgodą cesarza, zmieni nazwisko na Ieyasu Tokugawa. Wcześniej klan Matsudaira był sprzymierzony z klanem Imagawa. Motoyasu był związany przysięgą z głową klanu Imagawą Yoshimoto. Śmierć Yoshimoto zwolniła go z przysięgi. Zawarł z Nobunagą sojusz, stał się jego oficjalnym wasalem, wkrótce będzie najważniejszym sojusznikiem.
W 1567 roku Nobunaga zajął prowincję Mino pokonując klan Saito. 2 lata wcześniej klany Matsunaga i Miyoshi dokonały zamachu stanu w Kyoto, zabijając szoguna Ashikagę Yoshiteru przejęły władzę. Prawowitym następcą szoguna był Ashikaga Yoshiyaki, brat zabitego. Chcąc odzyskać sukcesję zwrócił się do Nobunagi o pomoc. Oda zyskał doskonałą okazję do realizacji planów przejęcia rządów w Japonii, kto kontrolował cesarską stolicę mógł sięgnąć po władzę w kraju.
7 listopada 1568 wojska Ody wkroczyły do Kyoto, usunięto uzurpatorów, Yoshiyaki został szogunem. Nobunaga zaczął wpływać na jego decyzje i ograniczać kompetencje. Stopniowo administracja szogunatu stawała się jego marionetką, ale zwolennicy Ashikagów, czerpiący przez lata korzyści z zajmowania intratnych urzędów, stanowili dużą siłę. Praktycznie wszyscy daimyo prowincji na zachód i północ od Kyoto byli niechętni Nobunadze, obserwowano jak powiększał swoje zdobycze i podporządkowywał kolejne klany, bano się jego drapieżnej ekspansji.
Pod koniec 1603 roku, w wieku 60 lat, Ieyasu Tokugawa otrzymał z rąk cesarza Go-Yozei tytuł Szoguna. W 1605 roku przekazał władzę synowi Hidetadzie. Żył jeszcze jedenaście lat, kontrolując z boku sprawy kraju i własnego domu. Szogunat Tokugawa, stał się trzecią dynastią szogunów, po rodach Minamoto i Ashikaga.
W tym miejscu należy wspomnieć o losach Toyotomi Hideyoriego po bitwie pod Sekigaharą. Syn Hideyoshiego utracił należną po ojcu sukcesję, ale nadal cieszył się autorytetem. Pozostawał dla Tokugawy potencjalnym zagrożeniem, Ieyasu bacznie obserwował jego działania. W 1614 roku Hideyori zebrał koalicję zwolenników i wystąpił przeciw Tokugawie. Prawdopodobnie sam Tokugawa sprowokował go, chcąc mieć pretekst do ostatecznego pozbycia się potencjalnego konkurenta. W grudniu rozpoczął oblężenie Osaki. Po dwóch miesiącach zawarto rozejm. Tokugawa postanowił jednak, że za wszelką cenę wyeliminuje ostatniego oponenta. W maju ponownie zaatakował Osakę. 5 czerwca 1615 roku twierdza upadła. Hideyori z matką Yodo-Dono popełnili samobójstwo. Zakończyło to krótką historię 57 lat klanu Hideyoshiego Toyotomi.
Był to w historii Japonii bardzo ważny okres przejścia od stagnacji zdecentralizowanego systemu feudalnego do centralnie zarządzanego zjednoczonego państwa, co zaowocowało wzrostem gospodarczym i rozkwitem kultury. Już u schyłku Muromachi widać początki rewolucji artystycznej nadchodzącej epoki Momoyama, która wprowadziła Japonię do epoki Edo .
Miecz
Pole bitwy końca epoki Muromachi należało do formacji piechurów z arkebuzami. Niektóre ciężkie i grube pancerze chroniły przed pociskami. Miecze stały się cięższe i bardziej wytrzymałe, ale utraciły elegancję. Katana ostatecznie zastąpiła Tachi. Oczywiście zmiana ta była powolną ewolucją. Jest wiele głowni "pomiędzy", których nie można w sposób jednoznaczny umieścić w określonej kategorii.
Przyszła moda noszenia przez samuraja kompletu mieczy w jednakowych oprawach nazwanego Daisho, długi miecz Daito i krótki Shoto, Katana i Wakizashi.
MUROMACHI 1394-1573
AZUCHI - MOMOYAMA 1573 - 1603
Ieyasu Tokugawa
Oda Nobunaga
© 2015 - 2025 | All Rights Reserved | © Krzysztof Pietrek | Wszelkie prawa zastrzeżone
dannoura1185@op.pl
W 1585 roku Hideyoshi podbił wszystkie cztery prowincje wyspy Shikoku. Na drodze do kontroli nad całym krajem stały jeszcze dwa bardzo silne klany, Shimazu władający wyspą Kyushu i Hojo z rejonu Kanto na wschodzie.
Jeszcze w tym samym roku licząca 120 tys. armia Hideyoshiego weszła na Kyushu i po kampanii trwającej ponad pół roku pokonała Shimazu, klan został zmuszony do uznania jego zwierzchnictwa. Większą część zdobytych ziem Hideyoshi nadał jako lenna swoim generałom.
W 1590 roku zaatakował Hojo, ostatni niezależny klan Japonii, rządzący ośmioma prowincjami regionu Kanto. Głową rodziny był Ujimasa Hojo, nie miał on nic wspólnego z klanem Hojo okresu Kamakura. Hideyoshi nakazał mu złożyć hołd i poddać się jego władzy, Ujimasa odmówił. Toyotomi poprosił Tokugawę o wsparcie. Ten, pomimo przyjaźni z Ujimasą, wsparł Hideyoshiego. Zapewne mógł odmówić, ale wiązał go układ zawarty po kampani Komaki i Nagakute. Pakt mógł złamać, ale wiedział, że wtedy będzie następnym którego najedzie ponad 100 tys. wojowników Hideyoshiego, dołączył więc do operacji prowadząc 30 tys. ludzi. Część sił zaatakowała kilka przygranicznych zamków Hojo. Hideyoshi i Tokugawa, z większością armii, przystąpili do oblężenia siedziby Ujimasy, zamku Odawara. Nie szturmowali fortecy. Odcięli drogi dostaw i czekali, aż obrońcom skończą się zapasy. Oblężenie rozpoczęło się w maju, zakończyło 4 sierpnia. Straty stron były znikome. Po poddaniu się Hojo Ujimasa i jego brat Ujiteru popełnili seppuku. Zakończyło to praktycznie historię klanu Go-Hojo sięgającą 1430 roku. Od tej chwili Hideyoshi sprawował władzę nad wszystkimi wyspami, oczywiście poza Hokkaido, które Japończycy skolonizowali dopiero w XIX wieku.
W trakcie oblężenia stosunki między Hideyoshim i Tokugawą zacieśniły się. Hideyoshi zaproponował sojusznikowi interes, zaoferował 8 prowincji klanu Hojo w zamian za 5 domen Tokugawy, w tym Mikawę. Ieyasu zgodził się. Była to bardzo dobra decyzja. Zyskał ziemie łatwe do obrony, z jednej strony chroniło je morze, z drugiej góry. Odizolowane położenie Kanto pozwoliło Tokugawie trzymać się z dala od głównego nurtu wydarzeń politycznych i zachować względną niezależność od Hideyoshiego.
Objęcie ziem Kanto było ryzykowne. Tokugawa musiał polegać na niepewnej lojalności samurajów odziedziczonych po Hojo. Poradził sobie doskonale. Zreformował administracje prowincji Kanto i organizację gospodarki. Przejął kontrolę nad miejscowymi samurajami i uspokoił ich. W ciągu kilku lat stał się drugim najsilniejszym daimyo w Japonii po Hideyoshim. Japońskie przysłowie mówi " Ustępując Ieyasu wygrał Imperium ."
W 1592 roku Toyotomi dał rozkaz inwazji na Koreę, co było wstępem do jego planów podboju Chin i Indii. Pomimo sukcesów w pierwszej fazie kampanii poniósł klęskę. W 1594 roku zawarto rozejm i rozpoczęto negocjacje pokojowe z Chinami. Siły Tokugawy nie brały udziału w inwazji.
W 1593 roku przyszedł na świat syn i następca Hideyoshiego, Toyotomi Hideyori.
Negocjacje z cesarzem Chin nie doprowadziły do pokoju, w 1597 roku rozpoczęto drugą inwazję. Pierwsze poważniejsze sukcesy zmusiły cesarza Chin do interwencyjnego wsparcia Korei. Kontratak sprzymierzonych rozpoczęty na początku 1598 roku zaczął spychać siły inwazyjne w kierunku południowego wybrzeża półwyspu Korei. Operacja załamała się, w czerwcu Hideyoshi wydał rozkaz wycofania połowy sił z półwyspu. W Korei pozostało 60 tys japońskich żołnierzy, mieli zabezpieczać okupowane wybrzeże.
W sierpniu 1598 roku stan zdrowia Hideyoshiego znacznie się pogorszył. Chcąc zabezpieczyć przyszłość syna powołał pięciu regentów, którzy po jego śmierci mieli rządzić do czasu osiągnięcia przez Hideyoriego pełnoletności. Byli to Tokugawa Ieyasu oraz czterech najwierniejszych wasali Hideyoshiego Meada Toshiie, Mori Terumoto, Ukita Hideie i Uesugi Kagekatsu. Powołanej radzie nakazał zakończenie inwazji i całkowite wycofanie wojsk z Korei. Zmarł 18 września tego samego roku w wieku 62 lat.
Zgodnie z instrukcjami Hideyoshiego dowództwo sił inwazyjnych otrzymało rozkaz zakończenia operacji. O śmierci Hideyoshiego wiedzieli tylko regenci i wąskie grono najbardziej zaufanych daimyo. Uznano, że na razie należy zachować ją w tajemnicy przed dowództwem wojsk w Korei, Chińczykami i Koreańczykami. W październiku połączone siły Chin i Korei rozpoczęły ostatnią ofensywę, 3 chińskich generałów poprowadziło armie które miały wyprzeć Japończyków z Korei. 24 grudnia 1598 roku ostatni okręt japoński opuścił brzegi Korei.
Po śmierci Hideyoshiego Tokugawa został sam. Był najsilniejszym możnowładcą pośród regentów. Ponad 20 lat wspierał Nobunagę w jego walce o zjednoczenie Japonii. Po śmierci Ody pozostał neutralny, nie przeszkadzał Hideyoshiemu w sięgnięciu po sukcesję Nobunagi. Wprawdzie doszło między nimi do konfliktu zakończonego kampanią Komaki i Nagakute, ale pogodzili się. W 1590 roku wsparł Hideyoshiego w walce z Hojo. Teraz razem z czterema daimyo miał sprawować władzę w Japonii w imieniu 6-cio letniego chłopca. Był doświadczony, przenikliwy i przewidujący. Wiedział, że taka 5-cio władza nie ma szans się utrzymać. Prędzej niż później ktoś zacznie w tajemnicy tworzyć koalicję, żeby wyeliminować pozostałych. Nowa wojna domowa była nieunikniona.
Tokugawa miał doświadczenie wojskowe, silną armię i lojalnych wasali. Pozostali regenci oddzielnie byli słabi. Dotychczas stał na uboczu, nie miał ambicji sięgnięcia po władzę w Japonii, teraz sytuacja zmieniła się, musiał włączyć się do walki o tron szogunatu. Było jasne, że sięgnie po sukcesję Hideyoshiego i zrobi to szybko, zanim konkurenci urosną w siłę.
Patrząc obiektywnie było to w najwyższym interesie Japonii. Tylko w ten sposób mógł zostać utrzymany pokój zaprowadzony po setkach lat wojen domowych. Rozpoczęła się ostatnia faza epoki Sengoku Jidai. W ciągu dwóch lat powstały dwie koalicje Zachodnia, stworzona przez czterech regentów, zrzeszająca 23 klany i Wschodnia Tokugawy, skupiająca 29 klanów.
21 października 1600 roku, pod miastem Sekigahara, Wschód pod dowództwem Tokugawy, w sile 130 tys wojowników, starł się z liczącą 80 tys żołnierzy armią Zachodu, dowodzoną przez Ishidę Mitsunariego. Szalę zwycięstwa przechyliło przejście na stronę Tokugawy części wojsk przeciwnika, ustalone wcześniej zakulisowymi rozmowami. Ishida jako jeden z pierwszych uciekł z pola walki. Kilka dni później został pojmany i wraz z kilkoma dowódcami Wschodu publicznie stracony. Bitwa pod Sekigaharą była przełomem w historii Japonii. Ieasu odniósł całkowite zwycięstwo, które dało rodowi Tokugawa pełnię władzy przez następne 250 lat i ostatecznie zakończyło trwający blisko 900 lat okres wojen domowych.
Po wygranej wojnie rozdzielił ziemie pokonanych rodów pomiędzy lojalnych mu wasali. Posiadłości nielicznych daimyo zachodu pozostawił ich właścicielom, ale większość klanów pokonanej koalicji pozbawiono ziemi.
W 1570 roku Nobunaga podjął próby wyeliminowania przeciwników. W marcu, pod błahym pretekstem, wkroczył do prowincji Echizen, żeby podporządkować sobie klan Asakura. Sojusznikiem Asakura był od dawna klan Asai z prowincji Omi, który miał siedzibę w górskim zamku Odani na północnym wschodzie jeziora Biwa. Głowa klanu Asai Nagamasa był szwagrem Nobunagi, poślubił jego siostrę Oichi. Wieloletnia przyjaźń z rodziną Asakura przeważyła, Nagamasa wystąpił przeciw Odzie, który wobec przewagi połączonych klanów wycofał się do Kyoto.
W lipcu Nobunaga zgromadził armię 28 tys. wojowników i wsparty przez Tokugawę wyruszył zdobyć zamek Odani. Asai Nagamasa, wsparty przez siły Asakurów, wyszedł im na przeciw na czele 20 tys. armii. 30 lipca, nad rzeką Ane, koalicja Ody i Tokugawy pokonała wojska obu klanów. Zwycięstwo nie dało strategicznego sukcesu, Asai i Asakura utrzymali swoje silne pozycje.
Kolejnym problem Nobunagi była armia mnichów wojowników Sohei, stanowiąca od setek lat potężną siłę. Główną bazą Sohei była świątynia Enryakuji na górze Hiei, na wschód od Kyoto. 400 lat wcześniej cesarz Go-Shirakawa miał powiedzieć :
Są trzy rzeczy nad którymi nie mam absolutnie żadnej mocy : gra w kości, przypływ rzeki Gamo i mnisi wojownicy z góry Hiei.
Przez setki lat najsilniejsze klany Japonii usiłowały złamać Sohei, bez powodzenia. Mnisi uczestniczyli w spiskach, przewrotach, nie wahali się mordować. Byli niestali w koalicjach, jednego dnia kogoś popierali, aby następnego wystąpić przeciw niemu.
Sohei stanęli po stronie przeciwników Ody i ustawicznie atakowali go. Do wojny z Nobunagą włączyła się liga Ikko Ikki, składająca się z chłopów, mnichów, ubogich samurajów i roninów występujących przeciw rządom daimyo. Kierowała nimi sekta buddystów Jodo Shinshu. Ikko stanowili dużą siłę w prowincjach graniczących z Kyoto. Stworzyli potężne ośrodki w fortecach Ishiyama Honganji w Osace, w delcie Nagashimy w Owari, oraz nadmorskich prowincjach Echizen i Kaga. Sytuacja Ody stawała się coraz trudniejsza.
Agresywność armii ligi Ikko rosła. W sierpniu 1570 roku Nobunaga podjął nieudaną próbę zdobycia Ishiyama Honganji. Rozpoczął oblężenie i izolację fortec. O sile Ikko świadczy fakt, że oblężenie fortec w Osace będzie trwało 10 lat. Dopiero w 1580 roku obrońcy poddadzą się.
Asakura i Asai otrząsneli się po porażce. Jesienią poprowadzili 30 tys. armię na zamek Nobunagi Usayama. Wsparli ich mnisi z góry Hiei. Zamek upadł. Broniący go młodszy brat Nobunagi, Oda Nobuoki, odebrał sobie życie. Odsiecz wojsk Ody była spóźniona. Asai i Asakura schronili się u mnichów na górze Hiei.
Nobunaga postanowił po kolei wyeliminować przeciwników. Zaczął od Ikko obwarowanych w fortecach rozmieszczonych w delcie Nagashimy w jego rodzinnej prowincji Owari. W maju 1571 roku zaatakował fortyfikacje delty, ale poniósł sromotną porażkę.
Po porażce w delcie Nagashimy uderzył na mnichów Sohei. We wrześniu 1571 roku 30 tys. wojowników otoczyło górę Hiei. Spalono osady u jej stóp i na zboczach, mieszkańcy którzy przeżyli uciekli do świątyni. Idąc na szczyt zabijano wszystkich. Świątynię spalono i zrównano z ziemią. Rzeź pochłonęła ponad 20 tys. ofiar, nikogo nie pozostawiono przy życiu. Nobunaga pokazał, że nie ma litości dla wrogów. Potęga mnichów została złamana, utracili swoje polityczne i militarne znaczenie.
W październiku 1572 roku Takeda Shingen wspierany przez klan Hojo zaatakował ziemie Tokugawy w Totomi. Ieyasu poprosił Nobunagę o pomoc. Ten początkowo się wahał, wysłał jednak wsparcie 3 tys. żołnierzy. Podobno Tokugawa zaszantażował Nobunagę zawarciem pokoju z Takedą, co oznaczałoby jego przejście na stronę wrogiego obozu. 26 stycznia 1573 roku obie armie starły się w bitwie na równinie Mikatagahara. Liczebniejsze siły Shingena Takedy zadały wojskom Tokugawy ciężkie straty. On sam omal nie zginął walcząc w pierwszej linii, z resztkami wojsk wycofał się do zamku Hamamatsu. Wiedząc, że Shingen idzie za nim postanowił zablefować. Kazał zostawić otwarte bramy, rozpalić lampy i bić w bębny. Spektakl spowodował, że generałowie Takedy nabrali podejrzeń, że są wciągani w pułapkę. Nie przystąpili do oblężenia, rozbili obóz. W nocy elitarny oddział samurajów Tokugawy zaatakował z zaskoczenia wprowadzając zamieszanie i panikę w szeregach Takedy. Shingen przekonany, że oddziały Nobunagi nadchodzą z odsieczą zrezygnował z oblężenia i wycofał się z ziem Tokugawy. Takeda i Oda znaleźli się w stanie otwartej wojny.
W lutym szogun otwarcie wezwał klany Asai, Asakura i Takeda do ukarania Ody. W kwietniu Ashikaga Yoshiaki sprzymierzył się z daimyo Matsunagą Hisahide i obwarował się ze swoimi zwolennikami w jego zamku Makinoshima, gdzie chciał stawić opór siłom Nobunagi do czasu przybycia armii Asai, Asakury i Takedy. Nobunaga natychmiast zareagował, postanowił rozbić siły opozycji i 3 maja wkroczył do cesarskiej stolicy. Do ataku jednak nie doszło, podobno Hashiba Hideyoshi skłonił Odę do rezygnacji z walki uświadamiając mu, że szogun może sobie odebrać życie w obawie przed utratą honoru, jeśli zagrozi mu śmierć z ręki zwykłego żołnierza. Nobunaga pojął jak wielkim ryzykiem jest atak, jeśli doszło by do śmierci Yoshiakiego ogłoszono by go zabójcą szoguna i powszechnie potępiono, ograniczył się więc do blokady zamku. W końcu przy udziale cesarskiego dworu wynegocjowano pokój.
Zaraz po tym szczęście uśmiechnęło się do Nobunagi, 12 maja zmarł Takeda Shingen, podobno z powodu komplikacji po postrzale otrzymanym w jednej z bitew na ziemiach Tokugawy. Zgodnie z wolą zmarłego jego śmierć utrzymano w ścisłej tajemnicy, jednak Nobunaga dowiedział się o odejściu Tygrysa Kai od swoich szpiegów. Następcą zmarłego został syn Katsuyori, jednak nie dorównywał charyzmą i zdolnościami ojcu, który był jednym z najwybitniejszych wodzów ówczesnych czasów, brakowało mu jego doświadczenia i roztropności. Do stracił zaufanie generałów, którzy przez wiele lat walczyli u boku Shingena, lekceważąc ich opinie. Zwykle śmierć głowy klanu wprowadzała zawirowania, odżywały rodzinne konflikty i spory o władzę. Nobunaga poczuł się bezpieczniej, chwilowo rodzina Takeda przestała być zagrożeniem.
Na początku lipca Oda ponownie wyruszył na Nagashimę z armią 30 tys. wojowników. Z pewnością skłonił go do tego sukces na górze Hiei. Gwałtowne załamanie pogody zniweczyło plan ataku opartego na użyciu formacji strzelców Teppo Gumi. Kolejna inwazja na bastiony Ikko zakończyła się sromotną klęską.
Lipcowa ofensywa na Nagashimę była brzemienna w skutki. Szogun postanowił wykorzystać niepowodzenie Ody, znów zbuntował się, zgromadził zwolenników w Kyoto i wezwał na pomoc klany Asai i Asakura. Nie wiedząc o śmierci Takedy Shingena najbardziej liczył na jego pomoc. Na wiadomość o nowym buncie Nobunaga szybko opuścił Gifu i wkroczył do Kyoto. Wsparcie z Echizen i Omi nie nadeszło, Takeda Katsuyori był zajęty przejmowaniem sukcesji po ojcu. Podobnie jak poprzednio Oda nie chciał ryzykować śmierci szoguna w bitwie i ograniczył się do otoczenia pałacu Nijo. Za namową Hideyoshiego stworzył Yoshiakiemu możliwość ucieczki, z czego szogun skwapliwie skorzystał i uciekł nad rzekę Uji z niewielkim oddziałem eskorty. Kiedy niedługo potem, 18 maja, wojska Nobunagi podeszły pod jego kwaterę główną w świątyni Byodoin Yoshiaki poddał się bez walki. Aschikaga Yoshiaki został wypędzony z Kyoto i zesłany do Wakae w prowincji Kawachi. Po 235 latach rządów upadł szogunat Aschikaga. Yoshiyaki formalnie nadal był szogunem, cesarska nominacja nie została cofnięta, zrezygnował ze stanowiska 15 lat później, w 1588 roku.
Azuchi- Momoyama 1573-1603
***
Epoka Azuchi - Momoyama określa okres panowania w Japonii dwóch wielkich zjednoczycieli, Ody Nobunagi i Toyotomi Hideyoshiego. Nazwa pochodzi od nazw zamków Azuchi jednego z głównych zamków Nobunagi, wzniesionego nad brzegiem jeziora Biwa w latach 1576–1579 i zamku Momoyama, inaczej Fushimi, zbudowanego przez Hideyoshiego w Kyoto, w latach 1592-1594, jako jego rezydencja emerytalna. O latach granicznych epoki istnieje kilka opinii. Za początek większość historyków przyjmuje 1568 rok, w którym Nobunaga zajął Kyoto na prośbę Ashikagi Yoshiakiego przywracając mu należny fotel szoguna. Część badaczy uważa, że był to rok 1573, kiedy Yoshiaka został wygnany z Kyoto i upadł szogunat Ashikaga. Istnieje też pogląd, że epokę rozpoczyna rok 1576, w którym Nobunaga rozpoczął budowę zamku Azuchi.
***
14 września 1573 roku Nobunaga wkroczył do Omi i rozpoczął kampanię, która miała ostatecznie wyeliminować niepokorne klany Asai i Asakura. Tym razem dobrze się przygotował. Duże siły zgromadził na granicy Echizen w nowych fortecach wybudowanych po zeszłorocznej porażce. Od miesięcy szpiedzy negocjowali z wasalami Asai i Asakury zmianę sojuszu, kilku zdecydowało się związać przyszłość z Nobunagą. Jednym z nich był klan Atsuji, który strzegł zamku Yamamotoyama, strategicznego punktu linii obrony zamku Odani. Utrata fortecy bardzo osłabiła Asai Nagamasę. Nobunaga poprowadził na Odani 30 tys. ludzi.
Gdy Yoshikage dostał meldunki o trudnej sytuacji sojusznika ruszył z odsieczą prowadząc 20 tys. armię. Wtedy Oda pozostawił zamek szwagra i przesunął wojska na granicę Echizen. Gdy Asakura dotarł tam i zobaczył siły z jakimi ma się zmierzyć stracił serce do walki, zarządził odwrót. Nobunaga uderzył na wycofującą się armię. W ciągu jednego dnia potęga Asakury upadła, większość generałów straciło życie. Do Ichijodani wróciły mizerne resztki armii. Przeciwnik nadciągał, Yoshikage nie miał kim bronić zamku, uciekł i ukrył się w świątyni Rokubo Kenshoji koło zamku Ono. Domenę kontrolował jego kuzyn Asakura Kageakira. Yoshikage prawdopodobnie nie wiedział, że kuzyn zdradził i przeszedł na stronę Ody. Oddziały Kageakiry otoczyły świątynię i pojmały go. Prawa polityki były nieubłagane, Yoshikage musiał umrzeć, 26 września, pod presją kuzyna, popełnił seppuku. W pożegnalnym poemacie śmierci napisał :
40 lat mojego życia było bardzo burzliwe. Nie przyniosło nic innym, nie przyniosło nic mnie. Nieważne, wszystko wraca do wieczności wszechświata...
Ród Asakura praktycznie przestał istnieć. Kageakira został gubernatorem prowincji Echizen. Po wyeliminowaniu Asakury Nobunaga mógł już bez przeszkód rozwiązać problem szwagra. Tydzień po zdobyciu Ichiyodani jego oddziały otoczyły zamek Odani. Asai Nagamasa nie miał szans, 6 października odebrał sobie życie. Przed śmiercią powierzył Nobunadze żonę i trzy córki. Oda zaopiekował się siostrą i dziewczynkami, najstarsza miała 6 lat.
W marcu 1574 roku Takeda Katsuyori wznowił wojnę rozpoczętą przez ojca, wszedł do prowincji Mino i zaatakował zamek Akechi. Nobunaga wysłał odsiecz, którą poprowadził jego najstarszy syn Nobutada. Pomoc przybyła za późno, obrońcy poddali zamek. W czerwcu Takeda wkroczył na ziemie Tokugawy do prowincji Totomi i przejął zamek Takatenjin. Załogą fortecy dowodził wasal Tokugawy Ogasawara Nagatada. Po krótkim oblężeniu poddał się. Został wasalem Takedy, w nagrodę otrzymał okręg Omosu w prowincji Suruga.
Liga Ikko wciąż nękała Odę. Wiosną Ikko Echizen, wspierani przez Ikko Kaga, wywołali powstanie. Asakura Kageakira poprowadził swoje wojska przeciw buntownikom. Operacja nie powiodła się, 4 maja Kageakira zginął. Miasto Fuchu stało się bastionem Ikko w Echizen.
Nobunaga zmęczony porażkami i wojną na kilku frontach skoncentrował się na lidze Ikko. Zaczął od kolejnej próby pacyfikacji Nagashimy. 13 lipca ekspedycja karna dotarła w rejon delty i rozpoczęła trzecie oblężenie. Teraz przygotował się znacznie lepiej, zaangażował flotę okrętów wojennych dowodzonych przez Kuki Yoshitakę, która miała zaatakować od strony morza. Rodzina Kuki władała pobliską nadmorską prowincją Shima, miała reputację piratów, na którą solidnie zapracowała morskimi rozbojami. Tym razem razem odniósł pełen sukces, bezlitośnie rozprawił się ze społecznością Ikko. Padły wszystkie bastiony delty Nagashimy, zabito dziesiątki tysięcy wojowników i cywilnych mieszkańców. W finale pacyfikacji kazał podpalić dwie fortece, w których schronili się ostatni obrońcy i pozostali przy życiu mieszkańcy delty. Spłonęło ponad 20 tys. mężczyzn, kobiet i dzieci.
Wojna z klanem Takeda nadal trwała ze zmiennym szczęściem dla obu stron. Przełomem stała się bitwa pod zamkiem Nagashino w 1575 roku. Obroną fortecy dowodził Sadamasa Okudaira, wasal Tokugawy. 17 czerwca Takeda Katsuyori rozpoczął oblężenie. Tokugawa i Oda ruszyli na pomoc obleganym.
Wojska klanu Takeda, uważane były za niezwyciężone, najlepsze w Japonii. Pod Nagashino liczyły 15 tys. zbrojnych, 12 tys. zostało skierowanych do bitwy z czego jedną czwartą stanowiła słynna ciężka jazda Takedy, główna siła uderzeniowa jego armii. Pozostali kontynuowali oblężenie zamku.
Armia Tokugawy i Ody, oparta na lekkiej piechocie Ashigaru, liczyła 38 tys. ludzi. W jej skład wchodziła nowa formacja Teppo Gumi, 3 tyś. strzelców uzbrojonych w arkebuzy Teppo. Po raz pierwszy w historii strzelcy mieli być podstawowym elementem taktyki przyszłej bitwy.
Na miejsce starcia Nobunaga wybrał równinę nieopodal zamku, przecinała ją rzeczka Rengo, którą wykorzystał jako naturalną błotnistą fosę. W odległości 50 metrów od koryta Rengo kazał postawić mocny płot z grubych pali o długości 2 tys. metrów. Za płotem rozlokował 3 szeregi strzelców. Mieli oddać pierwszą salwę, kiedy Rengogawa spowolni szarżę konnicy wroga.
Takeda Katsuyori zlekceważył informacje zwiadowców i założył, że deszczowa pogoda uniemożliwi skuteczny ogień z arkebuzów, a jego niepokonana kawaleria rozbije formacje przeciwnika. 12 tys. wojowników podzielił na 4 rzuty po 3 tys. ludzi. Miały kolejno atakować linię sprzymierzonych. Za konnicą biegły piesze oddziały, które miały neutralizować stratowane linie obrońców.
Przewidywania Katsuyoriego nie sprawdziły się. Strumień i przeszkody ustawione w nocy skutecznie spowolniły szarże. Po nocnej burzy grunt był ciężki, błotnisty. Szeregi strzelców oddawały salwę za salwą, łucznicy zasypywali wroga gradem strzał. Kolejne ataki po ciałach towarzyszy i zabitych koni, załamywały się pod ogniem strzelców Nobunagi. Część atakujących zdołała przedrzeć się za palisadę. Ashigaru uzbrojeni w yari, naginaty i miecze szybko ich wyeliminowali. Ogrom klęski Takedy pogłębiła utrata wielu doświadczonych generałów, którzy utartym zwyczajem osobiście prowadzili szarże na czele swoich oddziałów stając się pierwszymi ofiarami kul.
Bitwa pod Nagashino uznawana jest za punkt zwrotny w historii japońskiej sztuki wojennej. Nazywana jest pierwszą nowoczesną bitwą Japonii. 800 lat wcześniej doświadczenia wojny z plemionami Emishi wsadziły pieszych wojowników na konie, co zapoczątkowało epokę długiego miecza Tachi. W bitwie pod Nagashino nowa europejska broń palna sprowadziła samurajów z powrotem na ziemię, nastąpił zmierzch epoki konnicy i miecza Tachi, nadszedł czas Katany i arkebuza Tanegaschima Teppo. Oczywiście były to zmiany rozciągnięte w czasie, ale wydarzenia historyczne stanowiły punkty zwrotne w historii Japonii, sztuce wojennej i historii Nihonto .
W tym czasie Ikko w Echizen, wspomagani przez oddziały Ikko Kaga, wywołali zamieszki. Armie Nobunagi weszły z dwóch stron do ogarniętej buntem prowincji. Desant morski, wylądował na północy. Oda wszedł od południa. Zdobyto miasto i zamek Fuchu, bastion Ikko. Brutalność jaką zaprezentował Nobunaga zepchnęła w cień pacyfikację Ikko w Nagashimie i mnichów na górze Hiei. Nie pozostawiano nikogo przy życiu. Część obrońców i okoliczni mieszkańcy uciekli w pobliskie góry. Przez następne dni oddziały Nobunagi przeszukiwały je wyłapując uciekinierów. Między 15 i 19 sierpnia schwytano 12,5 tys. ludzi. Nobunaga kazał zabić wszystkich jeńców, bez względu na wiek i płeć. Szacowano, że pacyfikacja Ikko w Echizen kosztowała życie 30 do 40 tys. ludzi.
W 1582 roku nastąpił kolejny atak połączonych wojsk Ody i Tokugawy na ziemie Takedy. Tym razem sojusznicze armie odniosły całkowite zwycięstwo. Katsuyori i jego najstarszy syn Nobukatsu popełnili seppuku, Nobunaga kazał zgładzić wszystkich pozostałych przy życiu członków klanu. Po rozbiciu Takedy Tokugawa wcielił do swojej armii pozostałości jego armii. Oda Nobunaga kontrolował wówczas 33 z 66 historycznych prowincji Japonii, podobnie jak 400 lat wcześniej dom Heike pod wodzą Tairy Kiyomoriego.
Śmierć Ody Nobunagi
W połowie czerwca 1582 roku Nobunaga zajął kwatery w świątyni Honnoji w Kyoto. Towarzyszył mu niewielki oddział ochrony. W nocy z 20 na 21 czerwca świątynię okrążyły oddziały Akechiego Mitsuhide, jednego z najzdolniejszych generałów Ody. Podpalono budynki świątyni. W sytuacji bez wyjścia Oda Nobunaga odebrał sobie życie. Miał wówczas 48 lat. Wkrótce po tym otoczono w pobliskiej świątyni najstarszego syna Nobunagi, Nobutada też popełnił seppuku.
12 dni po śmierci Nobunagi Hideyoshi pokonał armię zdrajcy, Akechi Mitsuhide zginął. Największy potencjał do sięgnięcia po sukcesję Ody mieli Toyotomi Hideyoshi, Shibata Katsuie oraz Tokugawa Ieyasu. Tokugawa pozostał neutralny, wokół pozostałych dwóch skupili się byli wasale Ody. Walka między dotychczasowymi sojusznikami stała się nieunikniona. Zimą 1584 roku, w bitwie pod Shizugatake, Hideyoshi zwyciężył armię Shibaty Katsuiego, potem zdobył jego zamek Kitanosho w Echizen. Pokonany Shibata popełnił seppuku.
Wiosną 1584 roku niespodziewanie doszło do konfliktu między Hideyoshim i Tokugawą. Nie chodziło o schedę po Nobunadze, Ieyasu przeszkodził Hideyoshiemu w realizacji planu zwasalizowania klanu Oda. Doszło do kilkumiesięcznej wojny zwanej Kampanią Komaki i Nagakute. Bitwy staczano na ziemiach klanu Oda, zdobywano ich zamki. Pomimo sporych strat, Hideyoshi stracił 40 tys. ludzi, a Ieyasu 18,5 tys, nie zrobili sobie specjalnej krzywdy. Zawarli układ, Ieyasu przysiągł utrzymać pokój i wspierać Hideyoshiego, w zamian za gwarancję niezależności. Porozumienie przypieczętowało małżeństwo Tokugawy z przyrodnią siostrą Hideyoshiego Asahi no Kata i adoptowanie przez Hideyoshiego drugiego syna Ieyasu Ogimaru, znanego też jako Yuki Hideyasu. Asahi była żoną Saji Hyuga no kami. Gdy Hideyoshi zdecydował o jej nowym małżeństwie Saji Hyuga popełnił seppuku, nie chciał być przeszkodą w tak istotnym politycznie związku.